Өкпенің қатерлі ісігі
Өкпенің қатерлі ісігі-ең жиі кездесетін қатерлі ісік. Ол бронхтардан, бронхиолалардан және өкпе альвеолаларынан дамиды. Еркектерде ол басқа ісіктер арасында бірінші орында.
Өкпенің қатерлі ісігінің негізгі қауіп факторы-темекі шегу. Әр түрлі бағалаулар бойынша, аурудың 70-95% – ы онымен байланысты. Темекі шегушілер үшін онкология қаупі темекі шекпейтіндерге қарағанда 10 есе жоғары. Адам күніне неғұрлым көп темекі шегетін болса, соғұрлым ұзақ темекі шегеді, соғұрлым олар ауырып қалу қаупі жоғары болады. Түтік пен темекі шегу өкпенің қатерлі ісігінің дамуына әкелуі мүмкін. Өкпенің қатерлі ісігі Ауаның ластануының жоғары деңгейімен де байланысты. Бұл онкология қаупін 40 % арттыруы мүмкін. Қауіпті заттардың жиынтығы айтарлықтай болатын Экологиялық қолайсыз аймақтарда белсендірілген канцерогендердің көп мөлшері жиналады.
Кәсіби қауіп факторларының ішінен сіз аэрозольді зиянды заттармен жұмыс жасай аласыз: асбест, мышьяк, хром, кадмий, никель. Бұл заттардың ең кішкентай бөлшектері өкпе тініне орналасады, жасушаларды зақымдайды және қатерлі ісіктің дамуына алғышарттар жасайды.
Тыныс алу органдарының созылмалы аурулары онкологияға қауіп төндіреді: COPD, пневмофиброз, созылмалы обструктивті бронхит және басқалар. Егер аурудың салдарынан өкпе тінінде тыртық өзгерістері пайда болса, қауіп әсіресе жоғары болады.
Тәуекел тобында:
* темекі шегушілер,
* еңбек жағдайлары зиянды қызметкерлер,
* өкпе туберкулезімен ауыратын науқастар.
Өкпенің қатерлі ісігінің белгілері
Бастапқы кезең дерлік асимптоматикалық болып табылады, ауру кезінде симптомдар күшейеді, кеш кезеңдерде олар төзімсіз болады.
* Ентігу және пароксизмальды жөтел.
* Қақырықпен немесе қанмен ұзақ мерзімді әлсірететін жөтел.
* Жөтел кезінде күшейетін мойынға, арқаға, иыққа таралатын кеудедегі ауырсыну.
* Тамырлар мен тромбтармен гемоптиз.
* Күрт салмақ жоғалту.
Мұндай белгілер тыныс алу жолдарының ауруларының белгілері болуы мүмкін: бронхит, пневмония, туберкулез. Сондықтан күдік туындаған жағдайда дәрігерге барып, тексеруден өту керек. Қатты ауырсыну мен қақырықтың қанмен пайда болуы-бұл аурудың елеусіз қалуының белгілері.
Жанама белгілер ескерту керек: әлсіздік, апатия, пассивтілік, температураның жоғарылауы. Ең бастысы-емдеудің сәтті болуы үшін кез-келген өкпе ауруының бастапқы кезеңін жіберіп алмау.
Зерттеу алгоритмі
• Сыртқы тыныс алу функциясын зерттеу (спирометрия).
* Өкпенің рентгенографиясы екі проекцияда.
* Кеуде мүшелерінің компьютерлік томографиясы.
* Фибробронхоскопия.
* Іш аймағының және ретроперитонеальді кеңістіктің ультрадыбыстық зерттеуі.
* Қақырықты цитологиялық зерттеу (3 рет).
* Ісік маркерлерін анықтау(SCC, pea).
Өкпенің қатерлі ісігінің алдын алу
Маңызды алдын алу шарасы – салауатты өмір салтын насихаттау, атап айтқанда темекі шегуге қарсы күрес, дұрыс тамақтану және физикалық белсенділік.
Қайталама профилактикалық іс – шаралар-клиникалық, әртүрлі жас санаттарындағы адамдарға жоспарлы медициналық тексерулер жүргізуге бағытталған.
Өкпенің қатерлі ісігінің алдын алудың қарапайым, бірақ тиімді әдістері:
* Темекі шегуден және темекі шегетін бөлмелерде болудан бас тарту.
* Зиянды өндірісте жұмыс істегенде, асбест шаңымен, лактармен, бояумен, зиянды химиялық заттармен жанасқанда жеке қорғанудың әртүрлі әдістерін (маскалар, респираторлар) пайдалану.
* Теңдестірілген тамақтану, табиғи антиоксиданттармен (жемістер, көкөністер, шөптер) тағамдарды тұтыну.
* Бөлмені үнемі желдету. Бөлмеде үнемі, мұқият желдету болмаса, патогендік микроорганизмдер жиналады, олар өкпеге еніп, қатерлі ісіктің дамуына түрткі бола алатын әртүрлі қабыну процестерін тудырады.
* Қозғалыс. Отырықшы өмір салты өкпеде тоқыраудың пайда болуын тудырады, бұл қатерлі ісік ауруын тудыруы мүмкін. Денсаулықты сақтау үшін күн сайын орташа қарқынмен 30-40 минут жаяу жүру керек – бұл қан айналымын жақсартуға, иммунитетті нығайтуға және инсулин деңгейін төмендетуге көмектеседі.
* Өкпені жыл сайынғы тексеру (флюорография, рентген, бронхоскопия).
* Тыныс алу жолдарының созылмалы ауруларын емдеңіз және бақылауда ұстаңыз.
